ความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจในผู้ติดเชื้อเอชไอวี

โรคหลอดเลือดหัวใจ เป็นโรคชนิดหนึ่งที่เกิดจากเส้นเลือดแดงหัวใจแข็ง ตีบ ตัน ขาดความอ่อนนิ่ม ยืดหยุ่น เส้นเลือดหัวใจเป็นตะคริวจนตีบหรือตัน ทำให้การไหลเวียนของเลือดติดขัด ทำให้หัวใจได้รับเลือดหล่อเลี้ยงไม่เพียงพอ จนทำให้กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หรือทำให้กล้ามเนื้อหัวใจตาย

อันตรายของโรคหลอดเลือดหัวใจ

โรคหลอดเลือดหัวใจ เป็นโรคชนิดหนึ่งที่เกิดจากเส้นเลือดแดงหัวใจแข็ง ตีบ ตัน ขาดความอ่อนนิ่ม ยืดหยุ่น เส้นเลือดหัวใจเป็นตะคริวจนตีบหรือตัน ทำให้การไหลเวียนของเลือดติดขัด ทำให้หัวใจได้รับเลือดหล่อเลี้ยงไม่เพียงพอ จนทำให้กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หรือทำให้กล้ามเนื้อหัวใจตาย

ความรุนแรงของโรคนี้เป็นภัยเงียบ ถ้าเป็นไม่มากหรือเส้นเลือดหัวใจตีบไม่ถึง 100% ร่างกายจะยังสามารถปรับตัวได้ ผู้ป่วยจะไม่มีอาการแสดงใดๆในระดับการมีกิจกรรมปกติ แต่อาจมีอาการเหนื่อยให้เห็นบ้าง ถ้าต้องออกแรงมากขึ้น แต่เมื่อใดที่ผนังเส้นเลือดตีบตัน จนถึง 100% เลือดไม่สามารถส่งไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจได้ ก็จะทำให้เกิดภาวะหัวใจวายเฉียบพลัน (Heart Attack) จนทำให้เสียชีวิตกระทันหันได้
โรคหลอดเลือดหัวใจตีบตันเป็นสาเหตุการตายอันดับแรกๆ ของโลกและของประเทศไทย นอกจากนี้โรคหัวใจและหลอดเลือดยังเป็นเหตุทำให้มีความเสียหายทางเศรษฐกิจ เป็นอย่างมาก ทั้งค่ารักษาพยาบาลและการสูญเสียความสามารถในการทำงาน

การรักษาโรคนี้ ไม่สามารถรักษาให้หายขาดด้วยยา ต้องผ่าตัดโดยการตัดต่อเส้นเลือด (Coronary artery bypass graft) หรือ สวนหัวใจ (Cardiac Catheterization) เพื่อขยายเส้นเลือด เท่านั้น ซึ่งต้องใช้ค่าใช้จ่ายสูง ตั้งแต่การตรวจวินิจฉัยไปจนถึงการผ่าตัด ไม่ต่ำกว่า 1 แสนบาท

ปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดหัวใจ

ปัจจัยที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ (Non-modifiable Risk Factors)

• อายุ (Age) ที่มากขึ้นทำให้ผนังหลอดเลือดขาดความยืดหยุ่น
• เพศ (Gender), ผู้ชายจะมีอัตราการเสียชีวิตด้วยโรคหลอดเลือดหัวใจมากกว่าผู้หญิง[1]
• พันธุกรรมและมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ

ปัจจัยที่สามารถเปลี่ยนแปลงแก้ไขได้ (Modifiable Risk Factors)

• การสูบบุหรี่ (Tobacco smoking)
• ภาวะต้านอินซูลินและเบาหวาน (Insulin resistance & Diabetes mellitus)
• ภาวะโคเลสเตอรอลในเลือดสูง
• ภาวะอ้วน โดยเฉพาะอ้วนลงพุง
• ภาวะความดันโลหิตสูง
• ไม่ออกกำลังกาย/วิถีชีวิตที่นั่งทำงานเป็นส่วนใหญ่ (Physical inactivity/Sedentary lifestyle)
• พฤติกรรมการรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสม กินอาหารที่มีไขมันและน้ำตาลสูง
• ภาวะเครียด (Stress)
• ภาวะซึมเศร้า (Depression)

จะเห็นได้ว่า สาเหตุของความเสี่ยงเหล่านี้ส่วนใหญ่ล้วนมาจากลักษณะของการดำรงชีวิตตลอดจน พฤติกรรมการบริโภคของคนในสังคมปัจจุบันที่ไม่สมดุล การมีวิถีชีวิตที่ต้องพึ่งพาเทคโนโลยีมากขึ้น ไม่ค่อยได้ออกแรง ทุกๆวันใช้ชีวิตแบบรีบเร่ง กินอาหารจานด่วนที่ไม่มีคุณค่าทางโภชนาการ มีไขมันสูง ทำให้เกิดการสะสมไขมันในร่างกาย รับประทานผักและผลไม้น้อยลง หรือแม้จะรับประทานมากก็เต็มไปด้วยสารพิษ จึงทำให้ความเสี่ยงต่างๆข้างต้นมีมากขึ้น

ความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจในผู้ติดเชื้อเอชไอวี

โรคติดเชื้อเอชไอวีแม้ขณะนี้จะยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่การพัฒนาสูตรยาต้านไวรัสแบบ 3 ตัว (High Active Antiretroviral Therapy: HAART) ก็สามารถทำให้ผู้ติดเชื้อมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ไวรัสถูกกดในระดับที่ไม่ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อฉวยโอกาส สามารถชะลอการดำเนินของโรคมากขึ้น มีวิถีชีวิตเหมือนคนปกติทั่วไปที่ไม่ติดเชื้อ แต่ข้อจำกัดของผู้ติดเชื้อเอชไอวีคือการต้องกินยาต้านไวรัสไปตลอดชีวิต อย่างไรก็ตามการกินยาต้านไวรัสสูตร 3 ตัวโดยเฉพาะแบบที่มียากลุ่ม PI รวมอยู่ด้วย จะมีโอกาสเกิดภาวะผิดปกติของระบบเผาผลาญ (Metabolic syndrome) ได้แก่ ภาวะไขมันในเลือดสูง ภาวะต้านอินซูลิน ไขมันย้ายที่ อ้วนลงพุง มากขึ้น [2] และมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดสูงมากขึ้น ซึ่งความเสี่ยงจะสูงขึ้นตามระยะเวลาการได้รับยาต้านไวรัส
ความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดในผู้ติดเชื้อเอชไอวีอาจสูง กว่าผู้ที่ไม่ติดเชื้อถึง 2 เท่า เนื่องจากผลแทรกซ้อนของยาต้านไวรัส ผนวกกับพฤติกรรมการกินส่วนตัวที่ไม่สมดุล เช่น ผู้ติดเชื้อบางคนที่กังวลว่าน้ำหนักจะลด หรือต้องการเพิ่มน้ำหนัก ก็มักจะพยายามกินอาหารที่ให้พลังงานสูง ซึ่งส่วนใหญ่เป็นพวกไขมันและข้าวแป้ง จึงทำให้เกิดภาวะไขมันสูงมากขึ้น และมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจมากขึ้น

แม้ว่าปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์สามารถรักษาโรคหลอดเลือดหัวใจให้หาย ขาดได้ แต่ก็ต้องย้ำว่าโรคนี้อันตรายน่ากลัวมาก อาจทำให้เสียชีวิตโดยไม่ได้สั่งเสียได้ อีกทั้งค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลก็สูงมาก ดังนั้น...ดีที่สุดก็คือการ “ป้องกัน” ไว้ก่อน โดย “ลด-เลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ข้างต้นให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้

ที่มา : http://www.trcarc.org/home/article/view.php?id=25